Το έθιμο της Βαρβάρας

Κι όμως την εποχή του άκρατου υλισμού, υπάρχουν ακόμα άνθρωποι, οι οποίοι κόντρα στο ρεύμα των καιρών, που τείνουν να αποκόψουν τον άνθρωπο από τις ρίζες του, αφιερώνουν ατέλειωτες ώρες από τον ελεύθερο χρόνο τους στη διάσωση και διάδοση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, δίνοντας μάχη με τη λήθη και την κοινωνική αδιαφορία και φροντίζοντας να μεταλαμπαδεύσουν την αγάπη τους αυτή στις νεότερες γενιές. Ο Σύλλογος Θρακών με τις ποικίλες δραστηριότητες του συμβάλλει τόσο στη διατήρησή της Θρακιώτικης παράδοσης όσο και τη διάδοσή της στους νεότερους. Μια από τις σπουδαιότερες παρακαταθήκες που μας άφησαν οι παλιότεροι είναι τα έθιμα. Τα έθιμα ήταν τοποθετημένα μέσα στο χρόνο και συνδεδεμένα με τη θρησκευτική ζωή και τις γεωργικές κυρίως ασχολίες του λαού μας, δίνουν το στίγμα του ελληνικού πολιτισμού και καθορίζουν τη διαφορετικότητά μας, σαν Έλληνες, ανάμεσα στους άλλους λαούς. Ένα από αυτά είναι αυτό που αναβίωσε ο σύλλογος για 6^η χρονιά, το έθιμο της Βαρβάρας.

Γιορταζόταν στην περιοχή της Θράκης ανήμερα της Αγίας Βαρβάρας, στις 4 Δεκεμβρίου. Είναι πανάρχαιο έθιμο και θυμίζει την πανσπερμία. Το σιτάρι από τα αρχαία χρόνια κατέχει την πρώτη θέση στη διατροφή του λαού μας, γι΄αυτό πολλά έθιμα συνδέονται με τη σπορά και το θερισμό, όπως αυτό που γιορτάζουμε σήμερα. Γίνεται χρονικά ακριβώς την περίοδο που έχει τελειώσει η σπορά του σιταριού κι ο σπόρος ξεκουράζεται στα σπλάχνα της γης. Τα αρχαία ακόμα χρόνια οι νοικοκυρές μοίραζαν γλυκό ζουμί από σιτάρι αυτή την περίοδο θέλοντας να έχουν την εύνοια για μια επιτυχημένη σοδειά. Αργότερα, όταν οι Θράκες ασπάστηκαν τον Χριστιανισμό, συνέδεσαν το έθιμο με τη ζωή της Αγίας Βαρβάρας και του έδωσαν και το όνομά της.

Η Αγία Βαρβάρα έζησε τον 3^ο αιώνα μ.Χ. Ο πατέρας της ήταν ένας από τους πιο πλούσιους ειδωλολάτρες της Ηλιουπόλεως και ονομαζόταν Διόσκουρος. Μοναχοκόρη η Βαρβάρα, διακρινόταν για την ομορφιά του σώματός της, την ευφυΐα και τη σωφροσύνη της. Στη χριστιανική πίστη κατήχησε και έλκυσε τη Βαρβάρα μια ευσεβής χριστιανή γυναίκα. Το γεγονός αυτό δεν έμεινε για πολύ καιρό μυστικό. Ο Διόσκουρος έμαθε ότι η κόρη του είναι χριστιανή και εκνευρισμένος διέταξε τον αυστηρό περιορισμό της. Αλλά η Βαρβάρα κατόρθωσε και δραπέτευσε. Ο πατέρας της τότε εξαπέλυσε άγριο κυνηγητό μέσα στις σπηλιές και τα δάση, όπου κρυβόταν η κόρη του. Τελικά κατόρθωσε και τη συνέλαβε. Αλλά ο άσπλαχνος και πωρωμένος ειδωλολάτρης πατέρας παρέδωσε την κόρη του στον ηγεμόνα Μαρκιανό. Αυτός, αφού στην αρχή δεν κατόρθωσε με δελεαστικούς τρόπους να μεταβάλλει την πίστη της, διέταξε και τη μαστίγωσαν ανελέητα. Κατόπιν τη φυλάκισε, αλλά μέσα εκεί ο Θεός, θεράπευσε τις πληγές της Βαρβάρας και ενίσχυσε το θάρρος της. Τότε ο ηγεμόνας θέλησε να τη διαπομπεύσει δημόσια γυμνή. Αλλά ενώ έβγαζαν τα ρούχα της το σώμα της εμφανιζόταν ωραιότερο. Ο ηγεμόνας βλέποντας το θαύμα, διέταξε να αποκεφαλιστεί. Χωρίς καθυστέρηση ο ίδιος ο πατέρας της ανέλαβε και την αποκεφάλισε. Κατά την παράδοση, ενώ το ξίφος του πατέρα της έκοβε το κεφάλι της, η Θεία Δίκη, με μορφή κεραυνού έκαψε τον άσπλαχνο πατέρα. Αυτόν τον τιμωρό κεραυνό, συμβολίζουν τα πυρά του πυροβολικού μας κι έχουν ως προστάτιδα την Αγία Βαρβάρα.

Επίσης η Αγία Βαρβάρα θεωρούνταν από τους κατοίκους της Θράκης προστάτιδα των παιδιών από τις κακές παιδικές ασθένειες και ιδιαίτερα της ευλογιάς που προκαλούσε πολλούς θανάτους στον παιδικό πληθυσμό. Γι΄αυτό καθιέρωσαν στη γιορτή της, για να την "γλυκάνουν" να μοιράζουν γλυκό κολυβόζουμο, που το ονόμασαν Βαρβάρα. Η παρασκευή της Βαρβάρας λέγεται ότι καθιερώθηκε από το εξής περιστατικό. Ο σατανικός νους του Διόσκουρου, είχε συλλάβει ένα σατανικό και αποτρόπαιο σχέδιο για την εξόντωση των Χριστιανών της περιοχής του. Κάλεσε όλους τους αρτοποιούς της περιοχής του και τους έδωσε εντολή να βάλουν δηλητήριο στο ψωμί που θα παρασκεύαζαν και οι πωλητές τροφίμων δηλητήριο στα τρόφιμα που θα πουλούσαν. Το μυστικό αυτό το έμαθε η κόρη του η Βαρβάρα, και ειδοποίησε τους χριστιανούς να μην αγοράσουν ψωμί και τρόφιμα, και να πορευτούν με τα υπολείμματα που είχαν στα σπίτια τους. Έτσι κάθε χριστιανική οικογένεια μαγείρεψε ότι πρόχειρο της βρέθηκε στο σπίτι. Επειδή όμως τα τρόφιμα που τους είχαν απομείνει ήταν πολύ λίγα και κάθε είδος από μόνο του δεν έφτανε για μια σωστή μαγειριά, έβαλαν στην κατσαρόλα λίγο απ΄ όλα. Δηλαδή, λίγο στάρι, μερικά φασόλιά, κουκιά, σταφίδες και ότι άλλο σχετικό είχαν, κι όλα μαζί τα μαγείρεψαν. Έτσι χάρη στη Βαρβάρα σώθηκαν κι από τότε σε ανάμνηση αυτού του περιστατικού καθιερώθηκε στη γιορτή της να μαγειρεύουν το παρασκεύασμα αυτό που είναι γλυκό και φαγητό μαζί και λέγεται "Βαρβάρα". Στη Θράκη χρησιμοποιούν εννέα είδη για την Παρασκευή της Βαρβάρας. (σιτάρι, μύγδαλα, καρύδια, ρόδια, σταφίδες, κανέλα, σουσάμι, ταχίνι και φρούτα ψιλοκομμένα, κυρίως μήλα σκληρά).

Βαρβάρα (Θράκης)

ΥΛΙΚΑ

• Μισό κιλό σιτάρι
• 2.5 λίτρα ζεστό νερό
• 1 κούπα ζάχαρη
• 4 κουταλιές αλεύρι καβουρντισμένο ή νισεστέ
• 200γρ σταφίδες ξανθές
• 300γρ σουσάμι
• 300γρ καρύδια
• 300γρ αμύγδαλα λευκά

ΕΚΤΕΛΕΣΗ Πλένετε το σιτάρι και το βάζετε από βραδύς σε ζεστό νερό να φουσκώσει. Την επόμενη το βράζετε με το ίδιο νερό μέχρι να σκάσει το σιτάρι και να χυλώσει το ζουμί. Το στραγγίζετε και μετράτε τον χυλό. Πρέπει να είναι 7 κούπες. Ρίχνετε και 1 κούπα βρασμένο σιτάρι και το αφήνετε να πάρει μια βράση. Καβουρντίζετε το αλεύρι στο τηγάνι και αφού κρυώσει το διαλύετε σε λίγο νερό και το ρίχνετε στο χυλό. Προσθέτετε την ζάχαρη, σπάτε στο γουδί το σουσάμι, χοντροκόβετε τα καρύδια και τα αμύγδαλα και τα ρίχνετε στο χυλό και ανακατεύετε να πάρουν μια βράση. Ο χυλός να μην είναι ούτε πολύ πηχτός, ούτε πολύ αραιός. Σερβίρετε σε μπολάκια και πασπαλίζετε με σουσάμι, καρύδια και κανέλα.