Ο Καλόγερος στο Καλαμπάκι Δράμας

Το εθιμικό δρώμενο του Καλόγερου (= καλός γέρος) τελείται τη Δευτέρα της Τυρινής. Οι ρίζες του ανάγονται σε πανάρχαιες ευετηρικές τελετές, κατά τις οποίες οι άνθρωποι ζητούσαν από τις ανώτερες δυνάμεις να επενεργήσουν στη βλάστηση και να γονιμοποιήσουν τη γη. Στις μέρες μας, το έθιμο υπενθυμίζει και υπογραμμίζει την εξάρτηση του ανθρώπου από τη φύση. Το έθιμο ήλθε στη Δράμα μαζί με τους πρόσφυγες της Ανατολικής Θράκης. Αναβιώνει από μια ομάδα μεταμφιεσμένων με επικεφαλής τον Καλόγερο. Επισκέπτονται τα σπίτια του χωριού και ύστερα πηγαίνουν στην πλατεία. Εκεί διεξάγονται διαγωνισμός διελκυστίνδας, εικονικό όργωμα και σπορά. Το δρώμενο ολοκληρώνεται με την εικονική νεκρανάσταση του Καλόγερου.
 Η μεταμφίεση
Ο Καλόγερος φορά δέρματα ζώων και μεταμφιέζεται σε ζώο. Στη μέση έχει δεμένα κουδούνια, ένα εκ των οποίων είναι σύμβολο γονιμότητας. Στα ρούχα των υπόλοιπων μελών της ομάδας κυριαρχεί το μαύρο. Φορούν μαύρο φέσι, καρό πουκάμισο, μαύρο γιλέκο και μαύρη σαλταμάρκα. Στη μέση ένα κόκκινο ζωνάρι συγκρατεί το πουτούρι. Οι κνήμες των ποδιών τυλίγονται με κομμάτια άσπρου υφάσματος, τα ποδοπάνια, και στα πόδια φορούν τα τσερβούλια.
 Η μουσική
Τα τοπικά μουσικά όργανα, η τρίχορδη θρακική λίρα, το μεγάλο νταβούλι (τύμπανο) και η γκάιντα συνοδεύουν το δρώμενο.
 Η τέλεση του δρώμενου

• 1η φάση: οι επισκέψεις
Η ομάδα των μεταμφιεσμένων, συνοδευόμενη από τους μουσικούς, επισκέπτεται όλα τα σπίτια του χωριού. Ο Καλόγερος χτυπά σε κάθε σπίτι με το κουδούνι που συμβολίζει τη γονιμότητα, εύχεται καλοχρονιά και σχηματίζει ένα σταυρό στην αυλή με μια σφουγγιά. Η νοικοκυρά του σπιτιού ρίχνει πάνω του ένα μείγμα δημητριακών και οσπρίων που παράγει ο τόπος. Γέλια, φωνές, αστεϊσμοί και αυτοσχέδια πειραχτικά λόγια χαρακτηρίζουν την πρώτη φάση.

• 2η φάση: η διελκυστίνδα
Μετά τις επισκέψεις στα σπίτια, η ομάδα των μεταμφιεσμένων και οι κάτοικοι του χωριού μαζεύονται στην πλατεία. Εκεί διεξάγεται ένα είδος διελκυστίνδας μεταξύ των νέων και των μεσόκοπων, που αντιπροσωπεύουν την άνοιξη και το χειμώνα, αντίστοιχα. Ο αγώνας λήγει με τη νίκη των νέων, γεγονός που προμηνύει την καλή πορεία της χρονιάς.

 

• 3η φάση: αναπαράσταση οργώματος και σποράς

Πραγματοποιείται στην πλατεία και αποτελεί την κύρια φάση του δρώμενου. Κατά τη διάρκειά του επικρατεί σοβαρότητα. Τα γέλια και τα αστεία απουσιάζουν. Οι μεταμφιεσμένοι ζεύονται σαν δαμαλάκια και αρχίζουν το εικονικό όργωμα. Το άροτρο κατευθύνεται από τον Καλόγερο. Ακολουθεί η εικονική σπορά. Κάθε φορά που ρίχνεται σπόρος στη γη, ο ζευγολάτης λέει μια ευχή, η οποία επαναλαμβάνεται από το πλήθος.

• 4η φάση: ο εικονικός θάνατος του Καλόγερου
Οι μεταμφιεσμένοι προσφέρουν στον Καλόγερο τρεις μπουκιές φαγητό και μετά τον «σκοτώνουν». Στη συνέχεια, τον σέρνουν πάνω στη γη που προηγουμένως όργωσαν και έσπειραν. Έπειτα τον ραντίζουν με νερό και αυτός «επανέρχεται» στη ζωή. Με αυτό τον τρόπο θεωρείται ότι η ανοιξη-ζωή κερδίζει το χειμώνα-θάνατο.

• 5η φάση: ο χορός
Το έθιμο ολοκληρώνεται με τους κατοίκους του χωριού να χορεύουν σε έναν κύκλο πάνω στην «οργωμένη» και «σπαρμένη» γη.
Πηγή: Agrotour.gr